Hücre Nedir? Yapısı ve Özellikleri Nelerdir?
13 Temmuz 2024

Hücre Nedir? Yapısı ve Özellikleri Nelerdir?

Hücre

Canlılarda bulunan ve canlılık özelliğini taşıyan en küçük işlevsel birime hücre adı verilir. Bütün canlı organizmalarda bulunan bu yapı taşları, şekil ve sayı bakımından farklılık gösterebilir.

İngilizce 'cell' kelimesinden türetilen hücre kelimesi, Latince'deki 'cellula' kelimesinden gelmektedir ve Türkçe karşılığı 'küçük odacık' anlamındadır.

Hücrenin Tarihçesi

Hücre kavramı ilk olarak 1665 yılında Robert Hooke tarafından yapılan bir mantar şişesi deneyi sonrasında ortaya atılmıştır. Hooke, mantar dokusunu mikroskop altında gözlemlerken birbirine bitişik küçük odacıklar fark etmiş ve bu yapılara hücre adını vermiştir.

1674 yılında Antonie van Leeuwenhoek, suyun içinde hareket eden küçük hücreleri gözlemlemiştir. Leeuwenhoek, ayrıca ilk defa kan hücrelerini gözlemleyen bilim insanı olarak da tarihe geçmiştir.

1831 yılında Robert Brown, bir bitki hücresini gözlemlemiş ve bitkinin içinde bulunan dairesel yapıya çekirdek adını vermiştir. Ancak teknolojik yetersizlik nedeniyle çekirdeğin yapısı hakkında detaylı bilgi edinememiştir.

19. yüzyılın sonlarına doğru Matthias Schleiden ve Theodor Schwann, bütün canlılarda hücrelerin bulunduğu hipotezini ortaya atmışlardır. Daha sonra Rudolf Virchow'un katkılarıyla hücre teorisi günümüzdeki halini almıştır.

Hücrenin Yapısı

Canlı türlerinin temelini hücreler oluşturur. Hücreler, organizmalara göre şekil ve sayı bakımından farklılık gösterir. Örneğin, sinir hücreleri en uzun hücrelerdir ve boyları yaklaşık 1 metre kadardır.

Hücreler, özel durumlar dışında çıplak gözle görülemezler; mikroskop yardımıyla incelenirler. Ancak devekuşu yumurtası ve tavuk yumurtası gibi bazı tek hücreli yapılar çıplak gözle de görülebilir. Hücreler, yapısal özelliklerine göre prokaryot ve ökaryot olmak üzere ikiye ayrılırlar.

  • Prokaryot Hücre: Çekirdek bulundurmayan ve sadece ribozom organeli olan hücrelere prokaryot hücre denir. Prokaryot hücreler, tek hücreli olup tüm hayati faaliyetlerini sitoplazma içinde gerçekleştirirler. Bakteriler ve bazı arkebakteriler bu tür hücre yapısına sahiptir.
  • Ökaryot Hücre: İçerisinde çekirdek ve çeşitli organeller barındıran hücrelerdir. Ökaryot hücreler, prokaryot hücrelere göre daha gelişmiş olup bazıları tek hücreli, bazıları ise çok hücrelidir. Protistler, bitkiler, hayvanlar ve mantarlar ökaryot hücrelere örnektir. Ökaryot hücreler, hücre zarı, çekirdek ve sitoplazma olmak üzere üç ana bölümden oluşur.

1. Hücre Zarı

Hücreyi çepeçevre sararak dış ortamdan ayıran, seçici geçirgen yapıya hücre zarı denir. Hücreye şeklini veren bu zar, temel olarak hücreyi dış etkenlerden koruma görevini üstlenir. Lipid ve proteinlerden oluşan hücre zarı, esnek ve içi sıvı dolu bir yapıdır.

Hücre zarının görevleri şunlardır:
  • Sitoplazmayı çevreleyerek dağılmasını önler ve hücreye şekil verir.
  • Maddelerin giriş ve çıkışını kontrol eder.
  • Enzimlerin taşınmasında rol oynar.
  • Hücrelerin tanınmasını sağlar.
  • Hücre içinde ozmotik dengeyi korur.

2. Sitoplazma ve Organeller

Çekirdek ile hücre zarı arasında bulunan, ne sıvı ne katı halde olan eriyiktir. İçerisinde madde iletiminden salgı üretimine kadar birçok görevi üstlenen organeller bulunur. Bu organeller şunlardır:
  • Endoplazmik Retikulum: Hücreyi ağ gibi saran bu organel, hücre içinde madde iletimini sağlar.
  • Mitokondri: Hücre içinde oksijeni kullanarak besinlerden enerji üretir. Enerji ihtiyacının fazla olduğu organlarda sayıları daha fazladır.
  • Ribozom: Endoplazmik retikulum ve çekirdek zarının üzerinde serbest halde bulunur ve protein sentezi yapar.
  • Lizozom: Hücre içinde ve dışında maddelerin sindirimini sağlar. Yaşlanmış organellerin sindirimini gerçekleştirir, bu olaya otoliz denir.
  • Koful: Daha çok bitki hücrelerinde bulunur ve sindirilip fazla olan maddelerin depo edilmesini sağlar.
  • Golgi Cisimciği: Vücutta salgı iletimi ve depolama görevini üstlenir.
  • Sentrozom: Sadece hayvan hücrelerinde bulunur ve hücre bölünmesinde görev alır.

3. Çekirdek

Hücrenin beyni olarak kabul edilen çekirdeğin birçok görevi vardır. Büyüme, onarma, dağıtım ve gelişme olayları çekirdekte gerçekleşir. Çekirdek, genetik bilgileri barındıran kromozomlardan oluşur. Tüm hayati faaliyetlerin gerçekleştirilmesini sağlayarak hücreyi ayakta tutar. Bazı hücrelerde birden fazla çekirdek bulunurken, bazı hücrelerde çekirdek hiç yoktur.

Günümüzde gelişen teknoloji ile hücreler tekrar tekrar gözlemlenmekte ve hücrenin yapısı ile ilgili bilgiler sürekli tazelenmektedir.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Kök Hücre ile Saç Tedavisi

Kök Hücre ile Saç Tedavisi

Haber Bülteni

Popüler İçerik

İnsan Hücresi Türleri ve Özellikleri

İnsan Hücresi Türleri ve Özellikleri

Hücre Zarının Özellikleri Nelerdir?

Hücre Zarının Özellikleri Nelerdir?

Diş Kök Hücre Nedir ve Nasıl Yapılır?

Diş Kök Hücre Nedir ve Nasıl Yapılır?

Bazofil Türleri ve Özellikleri

Bazofil Türleri ve Özellikleri

Tek Hücreli Canlılar Nelerdir?

Tek Hücreli Canlılar Nelerdir?

Güncel

Magnezyum Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Magnezyum Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Güncel

Hücrenin Yapısı Nelerdir?

Hücrenin Yapısı Nelerdir?

Güncel

Skuamöz Hücreli Karsinom

Skuamöz Hücreli Karsinom

DNA Sarmalı

DNA Sarmalı

6 Sınıf Hücre Dersleri ve Eğitimleri

6 Sınıf Hücre Dersleri ve Eğitimleri

Kök Hücre ile Saç Ekimi

Kök Hücre ile Saç Ekimi

DNA İzolasyonu Nedir?

DNA İzolasyonu Nedir?

Hücre Zarı Nedir ve Faydaları Nelerdir?

Hücre Zarı Nedir ve Faydaları Nelerdir?

Hücre Kaça Ayrılır Hücre Bölümleri Nelerdir?

Hücre Kaça Ayrılır Hücre Bölümleri Nelerdir?