Hücre Organelleri ve Görevleri Hücre, birçok farklı organelin bir araya gelmesiyle oluşan karmaşık bir yapıdır. Her bir organel, hücrenin yaşamını sürdürebilmesi ve işlevlerini yerine getirebilmesi için belirli görevler üstlenir. Bu makalede, hücre organellerinin yapılarını ve görevlerini ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz. Endoplazmik Retikulum Endoplazmik retikulum (ER), hücrenin zarından çekirdeğinin zarına kadar uzanan, zarla çevrili kanallar sisteminden oluşur. Hücrenin ihtiyacına göre bu kanalcıkların sayısı artabilir veya azalabilir. Memeli alyuvarlar hariç tüm çekirdekli hücrelerde bulunur. ER'nin temel görevleri arasında besin maddelerinin taşınması, artık maddelerin atılması ve bazı besin maddelerinin depolanması yer alır. Granüllü ve granülsüz olmak üzere ikiye ayrılır:
Golgi Aygıtı Golgi aygıtı, endoplazmik retikulumdan kopan parçaların oluşturduğu bir organeldir. Disk şeklinde üst üste dizilmiş yassı keselerden oluşur. Salgı maddelerinin paketlenmesi ve salgı yapılmasında görevlidir. Bitki hücrelerinde selülozlu maddelerin ve yeni çeperin oluşumunu sağlar. Karbonhidrat sentezlenir ve protein ile yağlara bağlanarak glikoprotein ve glikolipit oluşumu sağlanır. Ayrıca sindirim olaylarında rol oynar ve salgı yapan hücrelerde daha fazla miktarda bulunur. Lizozomlar Lizozomlar, Golgi aygıtı tarafından oluşturulan tek katlı zarla çevrili organellerdir. İçerisinde sindirimde görevli enzimler bulunur. Bu enzimler protein, yağ ve karbonhidrat sindiriminde rol oynar. Hücre içindeki zararlı maddeleri sindirerek hücreyi korur. Ayrıca, dışarıdan alınan maddeleri parçalayarak hücrede kullanılabilir hale getirir. Ribozomlar Ribozomlar, %40 protein ve %60 rRNA içeren küçük yapılı zarsız organellerdir. Granüllü endoplazmik retikulum üzerinde, kloroplastta, mitokondride ve sitoplazma sıvısında bulunur. Tüm canlı hücrelerinde protein sentezlenmesinde görev aldıklarından her hücrede bulunurlar. Büyük ve küçük alt birimlere ayrılır ve protein sentezlenmesi sırasında yan yana gelerek polizomlar oluştururlar. Mitokondri Mitokondri, hücreye gerekli olan enerjiyi üretmek için bulunur. Çift zarla çevrilidir; dış zar düz ve esnektir, iç zar ise kıvrımlıdır. Oksijenli solunum yaparak hücre için gerekli olan ATP enerjisini sağlar. Kendine ait DNA, RNA ve ribozomları bulunur, bu sayede kendi kendine bölünebilir ve kendisi için protein sentezleyebilir. Sentrozom Sentrozom, hayvan hücrelerinde bulunan zarsız bir organeldir. Birbirine dik şekilde olan iki sentroilden oluşur. Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek zıt kutuplara çekilir ve kromozomların kutuplara çekilmesini sağlayan iğ ipliklerinin tutunma yeridir. Plastitler Plastitler, bitki ve alg hücrelerinde bulunan organellerdir. Üç çeşitten oluşur ve üçü de çift katlı zarla örtülüdür. DNA ve ribozom içeren yapılara sahiptirler:
Koful Koful, endoplazmik retikulum, Golgi aygıtı, hücre zarı ve çekirdekten oluşan bir organeldir. Tek katlı bir zara sahiptir. Tek hücrelilerde besin sindirimine ve atıkların atılmasına destek olur. Hayvansal hücrelerde küçük, bitkisel hücrelerde ise yaşlandıkça büyürler. Bazı maddelerin depolanmasını sağlarlar. |