Orkide çoğaltma, çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Bu süreç, hem laboratuvar ortamında hem de ev şartlarında uygulanabilir. Laboratuvar ortamında yapılan yöntemler genellikle daha karmaşıktır. Ancak, ev ortamında uygulanabilen vejetatif yöntemler sayesinde daha hızlı ve pratik bir şekilde orkide çoğaltılabilir. Orkide, zarafeti ve estetik görünümü ile bilinen, bakımı ve çoğaltması özen gerektiren bir bitkidir. Ev ve işyerlerini süsleyen bu bitkinin nasıl çoğaltıldığını ve üretildiğini birlikte inceleyelim.

Orkide, dünyadaki en küçük tohuma sahip bitkidir. Bir aspirinin ağırlığının yaklaşık yüz bin orkide tohumuna eşdeğer olduğunu düşünerek bu boyutları hayal edebilirsiniz. Orkide tohumları kendi besinlerini karşılayamazlar ve bu nedenle bazı mantarlarla simbiyotik ilişkiye girerek ihtiyaç duydukları enerjiyi sağlarlar. Bu nedenle, tohumlar laboratuvar koşullarında mantarla aşılanarak kavanozlara ekilir ve böylece çimlenmeleri sağlanır. Orkide türleri arasında çimlenmesi 10-12 yıl sürenler bile bulunmaktadır. Orkidenin az bulunmasının ve gelecekte yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olmasının nedenlerinden biri de bu uzun çimlenme sürecidir.

Doku kültürü yöntemi, orkide çoğaltmada kullanılan bir diğer önemli yöntemdir. Bu yöntemde, bitkinin belirli yerlerinden kesilen bölümler steril edilen kavanozlarda özel beslenme solüsyonları kullanılarak köklendirilir ve çoğaltılır. Bu yöntemle elde edilen bitkiler, anne orkidenin genetik kopyası olduğundan, daha üstün orkide türleri üretiminde tercih edilir.

Ayırma yöntemi, özellikle sympodial orkidelerin çoğaltılmasında kullanılır. Bu orkideler, tek gövdeden yan yana gelişirler ve tek kökten beslenirler. Az sayıda gövdeli bitki ayrıldığında, bitki kendini yeterince toparlayamaz ve çiçeklenme olmaz. Orkidenin büyüme dönemine yakın, çiçeksiz ayırma işlemi daha başarılı olur. Ayırma işlemi, saksı değişim döneminde yapılırsa daha iyidir. Gövde sayısı 8 ve üzerinde olan orkideler ikiye bölünebilir. Önce saksıdan çıkarılan bitkinin kökü temizlenir, sonra bitki kökü temiz bir bıçak yardımıyla ikiye ayrılır. Üzerindeki ölü kökler ve buruşan yapraklar temizlenir, yeni harç konularak tekrar saksıya dikilir. Orkide, nemli ve gölge bir alana konularak bir hafta kadar bekletilir. Daha sonra normal yerine alınır. Orkide bitkisinde 4-6 haftada yeni sürgünler oluşacaktır.

Keiki, Hawai dilinde "bebek" anlamına gelir. Orkidelerde bazen kendiliğinden, bazen de bakım koşulları yeterli olmadığında yavru üretirler ve böyle çoğalırlar. Çiçek saplarında yeni yapraklar gelişerek yapraklardan yeni kökler çıkar. Bu yavru orkideler, anne orkidenin genetik kopyası olur. Yeterince büyüdüklerinde başka saksıya alınarak burada yeni orkideler çoğaltılabilir. Bu şekilde gelişen orkideler arasında Oncidium, Dendrobium, Epidendrum ve Phalaenopsis gibi türler bulunur.

Keiki ayrılması sırasında, keikinin olduğu çiçek sapının alt ve üstteki gözlere yakın yerlerinden 5-6 cm uzaklıktan kesilmesi gerekir. Bu işlem sırasında temiz bir bıçak kullanılmalıdır. Kesilen parçalar ılık suyla yıkanmalı ve kökler yumuşatılmalıdır. Bu, köklerin zarar görmesini engeller. Kullanılacak saksı, anne orkidenin saksısından daha küçük olmalı ve kökler rahatça içine sığmalıdır. Saksıda kullanılacak harç, anne orkidenin harcından daha küçük taneli olmalıdır. Kökler harcın altında kalmalı, büyüme noktaları ve kesilen çiçek sapları üstte kalmalıdır. Bu şekilde orkide çoğaltma yoluyla 18-24 ayda yeni çiçekler alınabilir. Daha sonra sıcak ve gölge bir yere alınan saksı, çok sıcaktan ve fazla nemden korunmalıdır. Fazla sayıda orkide bakıldığında, her birine bakım kartı konmalı ve tüm bilgiler üzerine kaydedilmelidir.

Orkide çoğaltma sürecinde dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır:

Orkide çoğaltma, sabır ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Ancak, doğru yöntemler ve bakım ile bu güzel bitkinin çoğaltılması mümkündür.