Prokaryot Hücre Yapısına Sahip Canlılar
Prokaryotlar, hücrelerinde çekirdek zarı ve zarla çevrili organeller bulunmayan, genellikle tek hücreli mikroorganizmalardır. Genetik materyalleri (DNA) sitoplazma içinde dağınık halde bulunur. Prokaryot canlılar, temel olarak iki büyük gruba ayrılır: Bakteriler ve Arkeler.
1. Bakteriler (Bacteria)
- Yeryüzünde en yaygın bulunan prokaryot grubudur.
- Hemen hemen her ortamda yaşayabilirler: toprak, su, hava, canlı organizmaların içi veya üzeri.
- Pek çok şekle sahip olabilirler: çubuk (basil), küre (kok), spiral (spirillum).
- Beslenme şekilleri çeşitlidir: fotosentetik, kemosentetik, saprofit (çürükçül) veya parazit.
- Örnekler
- Escherichia coli(İnsan bağırsağında bulunan bir bakteri)
- Streptococcus pyogenes(Boğaz enfeksiyonlarına neden olur)
- Lactobacillus(Yoğurt yapımında kullanılır)
- Rhizobium(Baklagillerin köklerinde azot bağlar)
- Cyanobacteria(Mavi-yeşil algler; fotosentez yaparlar)
2. Arkeler (Archaea)
- Önceleri bakterilerin bir alt grubu sanılsalar da, genetik ve biyokimyasal farklılıkları nedeniyle ayrı bir üst alem (domain) olarak sınıflandırılırlar.
- Genellikle aşırı ortamlarda (ekstremofiller) yaşarlar, ancak daha ılıman ortamlarda da bulunabilirler.
- Hücre duvarı bileşimleri bakterilerden farklıdır.
- Örnekler
- Metanojenler: Oksijensiz ortamlarda metan gazı üretirler. Bataklıklar, sindirim sistemleri.
- Halofiller: Aşırı tuzlu ortamlarda (Tuz Gölü, Salamura havuzları) yaşarlar.
- Termofiller: Aşırı sıcak ortamlarda (kaplıcalar, hidrotermal bacalar) yaşarlar.
- Asidofiller: Aşırı asidik ortamlarda yaşarlar.
Önemli Not:
- Prokaryotlar, ökaryotlardan (hayvan, bitki, mantar, protist) çok daha basit bir hücre yapısına sahiptir.
- Dünya üzerindeki biyokütlenin büyük bir kısmını prokaryotlar oluşturur ve ekosistemlerdeki madde döngüleri (azot, karbon) için hayati öneme sahiptirler.
|
