Bitki doku kültürü, yapay bir besin ortamında bir bitkinin doku, organ veya hücre gibi bitki kısımlarından yeni bir bitkinin elde edilmesidir. Bitki doku kültürü, günümüzde bilim insanları ve botanikçiler tarafından, bitki hücrelerinin bir kültürde kökler ve filizler oluşturması sonucunda yeni bir bitkinin ortaya konulabileceği ispatlanmıştır. Ticari anlamda ilk defa orkide endüstrisi tarafından kullanılmıştır. 1930'larda mikroçoğaltım teknikleri yavaş yavaş uygulanmaya başlanmıştır. Günümüzde sera teknolojisi ile daha kaliteli ürünler elde edilmektedir. Bugün genel olarak süs bitkileri ve ormancılık alanında faaliyet gösteren mikroçoğaltım teknikleri, yüksek pazar değeri olan ürünler için uygulanmaktadır. Mikroçoğaltım ile bitki doku kültürü, kaliteli, sağlıklı ve virüsten arınmış bitkilerin üretimiyle geleceğin tarımsal üretimi için önemli bir yer teşkil eder.

Günümüzde nüfusun artmasıyla birlikte tarımsal ürünlere olan ihtiyaç oldukça fazladır. Bunun sonucunda tarımsal üretimde yenilikler ortaya çıkmıştır. Son yıllarda tarımsal biyoteknolojideki gelişmeler verimi oldukça yüksek ve kaliteli ürünler ortaya çıkarmıştır. Mikroçoğaltım, meyve fidanı üretiminde anaç olarak kullanılan bitkilerin bu sistemle yeniden üretilmeye başlanması ve yeni çeşitlerin ortaya çıkması ile kaliteli, verimli bitkiler hayatımızda yer almaktadır.

Eksplant, bitkiden alınan doku parçasıdır. Bitkiden alınan eksplantlar, bakteri ve mantar gibi kontaminantlarla birleşik halde olabilir. Bu aşamada, dış ortamdaki bitkilerden aldığımız bu parçaların sterilizasyonu gerçekleştirilerek temizlenir ve aseptik kültürler oluşturulur. Bu kültürlere başlangıç kültürleri denir.

Başlangıç kültürleri oluşturan bu parçalar, uygun ortamlar içinde çoklu sürgünler oluşturularak başlangıç kültürünün kullanılması sağlanmış olur. Sürgün çoğaltılmasında çoğalan bitki eksplant özelliğine göre değişmekle birlikte, bu değişim işlemi 3-4 hafta kadar sürer.

Sürgünlerin yeniden gelişmesi için uygun ortamların oluşturulması gerekir. Bu aşama bitki ve doku parçasına göre değişmekle birlikte 2-3 hafta sürer.

Yeterli uzamayı sağlayan bitkiler, birbirlerinden ayrılarak köklendirme işlemi yapılır ve tam bir bitki haline getirilir.

Tam bir bitki haline gelen eksplant, toprağa ekilir ve yeni bireyin gerçek yapısına kavuşmasının ardından yaşam koşullarının oluşturulması sağlanır. Bu aşamaya kadar tüm işlemler laboratuvar ortamında gerçekleştirilmiştir. Bu aşamada ise bitkilerin büyümesi için en iyi ortam ayarlanmalıdır. Bitkilerin dış koşullara alışması yaklaşık olarak 30-45 gün arasında değişir. Bu aşama, aklimizasyon seralarında gerçekleştirilir.

Bitki doku kültürü ile çoğaltma yönteminin birçok avantajı ve dezavantajı bulunmaktadır.

Bununla birlikte, bazı dezavantajlar da bulunmaktadır:

Sonuç olarak, bitki doku kültürü, tarımsal üretimde önemli bir yere sahip olup, doğru uygulandığında verimli ve kaliteli bitkilerin üretilmesini sağlar. Ancak, bu yöntemin dezavantajlarının da göz önünde bulundurulması ve gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.