Pluripotent Kök Hücre Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Pluripotent kök hücreler, embriyonun erken aşamalarında bulunan ve birçok hücre tipine dönüşebilme yeteneğine sahip özel hücrelerdir. Kendilerini yenileyebilme kapasitesi ile dikkat çekerler ve laboratuvar ortamında indüklenmiş pluripotent kök hücreler, rejeneratif tıp alanında önemli bir potansiyele sahiptir.
Pluripotent Kök Hücre Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
02 Eylül 2024

Pluripotent Kök Hücreler


Pluripotent kök hücreler, gelişen bir embriyonun erken aşamalarında bulunan ve canlıyı oluşturan özelleşmiş tüm hücre çeşitlerine dönüşebilme yeteneğine sahip henüz farklılaşmamış hücrelerdir. Totipotent hücrelerin soyundan gelen pluripotent hücreler, blastokistin iç hücre kütlesinde yer alırlar ve üç germ tabakasına bağlı olarak ileride canlıyı oluşturacak tüm hücre ve doku tiplerine kaynaklık ederler. Beden dokularının yanı sıra, gebeliği destekleyici bazı embriyo dışı dokuları da oluşturmaktadırlar. Ancak, plasenta benzeri trofoblast orijinli embriyo harici dokulara dönüşemediklerinden totipotent hücrelerin aksine, tek başlarına bir canlı oluşturamazlar.

Teorik olarak in vitro ortamda sonsuza dek kendilerini yenileyebilen bu hücreler, özelleşmiş hücre tiplerine farklılaştıkça pluripotent niteliklerini ve kendini yenileme kapasitelerini kaybederler. Pluripotent hücrelerin esas kaynağı embriyodur ancak farklılaşmış hücrelerden de laboratuvarda çeşitli yöntemlerle indüklenmiş yani programlanmış pluripotent kök hücreler elde edilebilmektedir. İlk olarak 2006 yılında Takahashi ve Yamanaka, retroviral transfeksiyon yoluyla aktardıkları 4 genin farelerde fibroblastları pluripotent duruma getirdiğini bildirmişlerdir.

Kök Hücrelerin Özellikleri


  • Artma
  • Kendisini yenileme ve sürdürme
  • Farklılaşmış dokulara has hücreleri oluşturabilme
  • Hasar görmüş dokuyu onarma becerilerine sahip hücrelerdir

Genel Tanımlar


Kök hücreler, değişme kapasitelerine yönelik veya elde edildikleri kaynağa yönelik sınıflandırılabilir.

  • Totipotent Kök Hücre: Embriyo ve plasenta benzeri embriyon olmayan hücrelere dönüşebilen kök hücrelerdir. Fertilize yumurta bunun için bir örnektir.
  • Pluripotent Kök Hücre: Tüm embriyonik hücrelere dönüşebilen fakat totipotent ve non-embriyojenik hücrelere dönüşemeyen hücrelerdir.
  • Multipotent Kök Hücre: Özelleşmiş hücre toplulukları oluşturabilen kök hücrelerdir.
  • Progenitör Kök Hücre: Tek tip kök hücre tipi oluşturabilirler.
Elde Edildikleri Kaynağa Yönelik Sınıflandırmalar

Embriyonik Kök Hücre (EKH): Embriyodan elde edilen ve çoğu hücre dizisini oluşturabilen hücrelerdir.

Yetişkin Kök Hücre: Yetişkin tipi kök hücreler, birçok dokuda yer alan hücrelerdir. Bunlar arasında kemik iliği, kan, kornea, retina, beyin, çizgili kas, karaciğer, deri, gastrointestinal sistem ve pankreas bulunur.

Kök Hücre Plastisitesi Nedir? (Stem Cell Plasticity)

Yetişkin kök hücrelerin farklı dokulara ilişkin hücrelere dönüşebilme kapasitelerine "kök hücre plastisitesi" denir. Kök hücrelerin farklı dokulara farklılaşması birden çok mekanizma ile açıklanabilir. Örneğin, bir dokuya ilişkin kök hücreler uyumlu koşullar sağlanırsa farklı bir dokuya ilişkin hücreleri oluşturabilir ya da ilkel bir hücreye gerileyebilir ve buradan farklılaşarak başka bir dokuya ilişkin kök hücreye dönüşebilir. Canlıyı oluşturan tüm hücre tiplerine dönüşebilme yeteneği olan hücrelere pluripotent hücre denir. Örneğin, embriyonik kök hücreler pluripotent hücrelerdir. Normal koşullarda pluripotent olmayan hücrelerin laboratuvar şartlarında bu özelliğin daha sonradan kazandırılması, yani tekrar programlanması ile oluşturulan hücreler indüklenmiş pluripotent kök hücre olarak tanımlanmaktadır. Bu hücreler, rejeneratif tıp alanında önünde etik engeller bulunan embriyonik kök hücrelerin yerine geçebilecek tek kaynak olarak kullanılabilmektedir. Canlıdaki tüm hücre tiplerine dönüşebilme yetenekleri olan bu hücreler, tamiri olmayan hücre hasarlarının neden olduğu hastalıkların tedavisinde kullanılabilme imkânı sunmaktadır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap
şifre
Sizden Gelen Sorular / Yorumlar
soru
Akıner 11 Temmuz 2024 Perşembe

Pluripotent kök hücrelerin blastokistin iç hücre kütlesinde yer aldığını ve tüm embriyonik hücrelere dönüşebildiğini okudum. Bu hücrelerin laboratuvarda sonsuza dek kendilerini yenileyebildiği söyleniyor, peki bu süreçte hücrelerin pluripotent niteliklerini kaybetmemesi için hangi koşullara dikkat edilmelidir? Ayrıca, Takahashi ve Yamanaka'nın retroviral transfeksiyon yöntemini kullanarak fibroblastları pluripotent duruma getirdiği çalışmanın detayları hakkında daha fazla bilgiye nereden ulaşabilirim?

Cevap yaz
1. Cevap
cevap
Admin

Akıner, pluripotent kök hücrelerin laboratuvar ortamında kendilerini yenileyebilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekmektedir. Bu hücrelerin pluripotent niteliklerini koruyabilmesi için özel kültür ortamları kullanılır. Bu ortamlar, hücrelerin kendilerini yenilemesini destekleyen büyüme faktörleri ve besin maddeleri ile zenginleştirilmiş olmalıdır. Ayrıca, hücrelerin farklılaşmasını engellemek için belirli kimyasallar ve proteinler kullanılır. Hücre kültürü ortamının sıcaklık, pH ve karbondioksit düzeyleri de sürekli olarak kontrol edilmelidir.

Takahashi ve Yamanaka'nın çalışması, fibroblastları pluripotent duruma getirme sürecini, dört belirli genin (Oct3/4, Sox2, Klf4 ve c-Myc) retroviral transfeksiyon yöntemiyle hücrelere aktarılması yoluyla gerçekleştirmiştir. Bu sürecin detayları hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için, orijinal makaleyi okuyabilirsiniz: "Induction of Pluripotent Stem Cells from Mouse Embryonic and Adult Fibroblast Cultures by Defined Factors" (Cell, 2006). Bu makaleye akademik veri tabanlarından veya üniversitelerin kütüphane sistemlerinden erişebilirsiniz.

Çok Okunanlar
Homolog Kromozom
Homolog Kromozom
Haber Bülteni
Popüler İçerik
DNA Modeli
DNA Modeli
Bitki Doku Kültürü
Bitki Doku Kültürü
Mezenkimal Kök Hücre Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Mezenkimal Kök Hücre Nedir ve Faydaları Nelerdir?
DNA Görevleri Nelerdir?
DNA Görevleri Nelerdir?
Kök Hücre Bağışı Nedir ve Nasıl Yapılır?
Kök Hücre Bağışı Nedir ve Nasıl Yapılır?
Güncel
Hücre Yenileyici Besinler Nelerdir?
Hücre Yenileyici Besinler Nelerdir?
Güncel
Hücre Nakli Nasıl Yapılır?
Hücre Nakli Nasıl Yapılır?
Güncel
Hücre Nasıl Oluşur Oluşma Nedenleri?
Hücre Nasıl Oluşur Oluşma Nedenleri?
Meristem Doku Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
Meristem Doku Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
DNA Sarmalı
DNA Sarmalı
Fibröz Nedir?
Fibröz Nedir?
Hücre Döngüsü Nelerdir?
Hücre Döngüsü Nelerdir?
Metastaz Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
Metastaz Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
Glia Hücreleri Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
Glia Hücreleri Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
Metaplazi Nedir?
Metaplazi Nedir?
Bitki Hücresi Organelleri Nelerdir?
Bitki Hücresi Organelleri Nelerdir?
Ölüm Hücresi Türleri ve Özellikleri
Ölüm Hücresi Türleri ve Özellikleri
Hücre Zarı Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Hücre Zarı Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Dize Kök Hücre Tedavisi Nedir ve Nasıl Yapılır?
Dize Kök Hücre Tedavisi Nedir ve Nasıl Yapılır?
Bakteri Hücresi Nelerdir?
Bakteri Hücresi Nelerdir?
Deri Hücrelerinin Yenilenmesi
Deri Hücrelerinin Yenilenmesi
İnsanda Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi
İnsanda Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi
Epitel Hücre Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Epitel Hücre Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Tavuk Karası Kök Hücre
Tavuk Karası Kök Hücre
Hücre Duvarı Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Hücre Duvarı Nedir ve Faydaları Nelerdir?
Bazofil Türleri ve Özellikleri
Bazofil Türleri ve Özellikleri