Atipik hücreler, normal hücrelerden farklı özellikler gösteren ve tipik hücre gruplarına dahil edilemeyen hücrelerdir. Bu hücreler genellikle çekirdek-sitoplazma oranlarında bozulmalar ile karakterizedir. İlk kez 1985 yılında lenfositler üzerinde çalışan Stein ve arkadaşları tarafından fark edilmiş ve "anaplastik hücre" olarak adlandırılmıştır. Atipik hücrelerin çoğu zaman kansere dönüşmediği, ancak tümör oluşumuna neden olabileceği bilinmektedir. Bu nedenle, atipik hücrelerin yakından takibi sağlık açısından büyük önem taşır.

ASCUS (Atypical Squamous Cells of Undetermined Significance), önemi bilinmeyen atipik hücrelerin tespitinde kullanılan bir terimdir. Bu hücrelerin varlığını belirlemek için Anormal Smear Testi kullanılır. Testin yapıldığı andan itibaren bir ay içinde tekrar edilmesi önerilir. İkinci testte de ASCUS tespit edilirse, biyopsi veya duruma göre kolposkopi yapılması gerekebilir. Kolposkopik değerlendirme ve HPV tiplendirmesi açısından HPV DNA testi de önemli bir diğer testtir. Bu testler, anlamı belirlenemeyen hücre değişikliklerinin gerçek nedenini bulmaya yöneliktir. Hasta takibi boyunca, yaklaşık her 3-6 ayda bir Smear testi tekrarlanabilir. Testlerin tekrarları ve hasta takibi, üç test üst üste normal sonuç alana kadar sürdürülür.

Atipik hücreler, kanserojen etkilere bağlı olarak da oluşabilir. Bu kanserojen maddeler, sindirim, solunum veya deri yoluyla vücuda girerek hücrelerde bozulmalara neden olabilir. Örneğin, aşırı radyasyona maruz kalmak, hücre bozulmalarına doğrudan neden olan kanserojen bir etkidir. Çernobil kazası sonrası bölgede yapılan incelemelerde hücre yapısında bozulmalar görülen birçok vaka ile karşılaşılmıştır. Bu bozulmalar sadece kansere değil, aynı zamanda mutasyonlara da neden olabilir ve kalıcı hasarlara yol açabilir. Günümüz teknolojisi ile bu tür bozulmaların tedavisi mümkün değildir.

Radyasyon, çevresel etkenler ve genetik yatkınlık gibi faktörler, atipik hücrelerin hastalık oluşturmasına neden olabilir. Tümörler, atipik hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalması ile meydana gelen doku fazlalıklarıdır. Eğer bu tümörler bulundukları bölgede yayılma ve diğer doku ve organlara sıçrama eğilimi gösteriyorsa, halk arasında "kötü huylu" olarak bilinen habis tümörler olarak adlandırılırlar ve tedavi edilmeleri gerekir. Tedavi yöntemleri, atipik hücrelerin türü ve bulundukları yere göre değişebilir. İlaçla tedavi, ışın tedavisi veya cerrahi operasyon gibi yöntemler kullanılabilir. Bulundukları bölgeden dışarı çıkmayan ve fazla doku hasarına neden olmayan tümörler ise "iyi huylu" tümörler olarak adlandırılır. Eğer ağrı, sızı veya estetik bir kaygı yoksa, iyi huylu tümörlerin tedavi edilmesi zaruri değildir.

Meme ve rahim ağzı kanserleri, atipik hücre bozulmalarının arttığı hastalıkların başında gelir. Meme kanseri sırasında, hormon ve hormon benzeri maddelerin sürekli ve değişen etkileri sonucunda süt bezleri ve süt kanallarını döşeyen hücreler değişmeye başlar. Bu hücrelerin normalin dışında gelişim göstermesi genetik yapılarda bozulmaya ve kansere dönüşebilir.

Rahim ve rahim ağzı çevresinde düzensiz hormon salgıları veya hormon değişimlerinin etkisiyle atipik hücreler görülebilir. Bu hücreler her zaman kanser riski taşımaz; örneğin, rahim iç duvarının normalden fazla kalınlaşması atipik bir hücre rahatsızlığıdır ve tedavi edilmezse kanser öncülü olabilir. Önemi belirlenemeyen atipik hücrelerin rahim ağzındaki varlığı HPV enfeksiyonu belirtisi olabilir. Rahim ağzı kanseri teşhisi, atipik glandüler hücrelerin varlığının tespiti ile konulur. Bu yüzden düzenli testler ve doktor kontrolü, atipik hücrelerin tespiti ve teşhisi açısından önemlidir.

Atipik hücreler, normal hücrelerden farklı yapıları ve potansiyel sağlık riskleri ile dikkat çeker. Bu hücrelerin varlığı genellikle kanserojen etkiler, genetik faktörler ve çevresel etkenler ile ilişkilidir. Düzenli tıbbi kontroller ve testler, atipik hücrelerin erken tespiti ve uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.